Türkiye’de Dış Ticaret Taşımalarında Kriz: NCTS Faz 5 Sorunları

Türkiye’nin dış ticaretinde, NCTS Faz 5 gümrük yazılımına geçiş süreci, Macaristan transit geçiş belgelerinin bitmesi ve artan ithalat kontrolleri nedeniyle zorlu anlar yaşanıyor. İş dünyası bu durumdan kaynaklanan yoğunluk nedeniyle tepkilerini dile getiriyor.

Kapıkule ve Hamzabeyli sınır kapılarında 5 bine yaklaşan TIR kuyrukları ve Ambarlı limanındaki konteynerlerin bekleme süresinin iki haftayı aşması dikkat çekiyor. Bu durumu fırsat bilerek maliyetlerinin arttığını ve iş hacimlerinin daraldığını belirten dış ticaret temsilcileri, bürokratik engeller nedeniyle mevcut siparişlerini zamanında teslim edemediklerini ifade ederek acil çözüm talep ediyorlar.

Yaklaşık 500 Milyon Dolar Değerinde İhracat Yükü Beklemede

17 Kasım itibarıyla, Bilgisayarlı Transit Sistemi (NCTS) 5. faza geçiş yapıldı. Bu yeni sistem, ulusal ve uluslararası veri alışverişini hızlandırırken, AB ülkelerinde iki ayrı fazın aynı anda uygulanması Türkiye’nin Faz 4’ü kapatmasından dolayı zorluklar yaşanmasına sebep oldu.

Ekonomi muhabiri Aysel Yücel’in haberine göre, bu sorunlar sonucunda sınır kapılarında 30 km’yi bulan TIR kuyrukları oluştu ve bu durum kasım ayındaki ihracatta yüz milyonlarca dolarlık kayba yol açtı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Şerafettin Aras, Ticaret Bakanlığı ile yapılan iş birliklerinin sorunları büyük ölçüde çözmesine rağmen, şu anda asıl sıkıntının Macaristan geçiş belgeleri ile ilgili olduğunu belirtti.

Macaristan transit geçiş belgeleri tükendiği için sınır kapılarında bekleyen birçok TIR var. Aras, “Bir haftadır Macaristan’dan transit geçiş belgelerini bekliyoruz. 20,000 adet belge talep ettik ama son olarak sadece 5,000 belge temin edebileceklerini bildirdiler,” diye ifade etti. Bekleyen TIR’ların her birinde ortalama 100,000 dolarlık ihracat yükü bulunduğunu açıkladı.

Aras, “Romanya, Sırbistan ve Almanya’ya giden araçlar Macaristan’dan geçiş belgesi alamadığı için sınırda bekliyorlar,” dedi ve tüm sınır kapılarında ve limanlarda gümrük işlemlerinin yoğunlaştığına dikkat çekti.

Ambarlı’daki Ro-Ro yüklemelerinde büyük bir yoğunluk yaşandığını söyleyen Aras, Noel öncesi bu belirsizliğin ciddi kayıplara yol açabileceğini vurguladı. “Kasım ayında en önemli ihracat pazarına yük gönderemediğimizde ülkemiz büyük ölçüde dezavantaj yaşamış oluyor. Faz 5 geçişinin yarattığı kargaşa, Avrupa’daki müşterilerin siparişlerini başka ülkelerden almaya yönelmelerine neden oluyor,” şeklinde uyarılar da bulundu.

ARC Grup Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettin Arabacı ise geçiş belgelerinin tükenmesinin yaş meyve ve sebze üreticilerine büyük sıkıntılar yaşattığını kaydetti.

Kasımdaki Gümrük Güncellemesi İhracatı Olumsuz Etkiledi

Ticaret Bakanlığı’na bağlı gümrüklerde meydana gelen yazılım güncellemeleri kasım ayındaki ihracat rakamlarını olumsuz yönde etkiledi. Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, bu bölgede kasım ayında ihracatın %9,51 oranında düşerek 202 milyon dolara gerilediğini ifade etti.

Çavuşoğlu, yeni NCTS sistemindeki güncellemenin gümrük işlemlerinin aksamasına neden olduğunu ve kamyonların bir hafta boyunca sınırda beklemeye mahkum olduğunu söyledi. Bu durumun yaş meyve ve sebze ihracatında ciddi kayıplara yol açtığını ve düzenlemenin tamamlanmasının beklendiğini sözlerine ekledi.

Çavuşoğlu’nun paylaştığı verilere göre, Batı Akdeniz’den 11 ayda yapılan yaş meyve sebze ihracatı %4,68 oranında, maden ve metal ürünleri %3,18, ağaç mamulleri %1,73, kimyasal maddeler %7,88 ve iklimlendirme sektöründe %17,92 oranında düşüş yaşandı.

İthalatı Yavaşlatmak Ekonomiye Zarar Veriyor

Dış ticaretteki sorunlar özellikle ihracat tarafında gümrük sistemindeki teknik aksamalar ve tükenen transit belgeleri ile sıkıntılar yaratırken, ithalat tarafında artan kontroller de şikayetlere yol açıyor. Önde gelen gümrük müşavirlik şirketleri, hükümetin dış ticaret açığını azaltmak amacıyla ithalatı yavaşlatmak için gümrük kontrollerini artırdığını belirtiyor. Kumaş ithalatı gibi alanlarda, konteynerlerin geçici depolama alanlarında tamamen boşaltılarak fiziki kontrole tabi tutulduğu ifade ediliyor.

Gümrük işlemleri için bekleyen konteynerlerin boşaltılmasının ardından muayene sürelerinin 10 gün gibi bir süreye uzadığı belirtildi. Bu beklemelerin Türkiye ekonomisine maliyetinin yıllık 5 milyar Euro’yu bulduğu, ayrıca mal fiyatlarına yansıyarak enflasyonu artırdığı bildiriliyor. İş insanları, Ambarlı limanındaki yığılmaların giderilmesi için liman kapasitelerinin artırılması gerektiği konusunda duyarlı.

Dış Ticarete Yön Verenler Derneği (DIŞYÖNDER) Başkanı Hakan Çınar da, dış ticaret açığının kapanması yönünde olumlu bir yılın geride kaldığını ancak yıl sonuna yaklaşırken ithalata yönelik artan bu uygulamaların tekrar gündeme gelmesinin kaygı verici olduğunu dile getirdi.

NCTS Faz 5’in ithalatı yavaşlatmasının yanı sıra, maliyetleri artırdığı ve dış ticaretin daha da zorlaşmasına yol açtığı ifade ediliyor. Tüm bu süreçler, dış ticaretçileri yeni zorluklarla baş başa bırakıyor.

Kaynak: patronlardunyasi.com